Schuldgevoel

Gepubliceerd op 25 september 2020 om 12:14

Voel je je regelmatig schuldig?
Overvalt het je soms en verbaas je je er zelf over?
In deze blog leg ik uit waar het gevoel vandaan kan komen en wat je er tegen kan doen.

Hoe vaak voel jij je schuldig?

Bijna allemaal voelen we ons wel eens schuldig. Schuldig omdat we die vriendin al veel te lang niet gebeld hebben. Of schuldig omdat we zo druk waren met werk dat het gezin minder aandacht kreeg. Of schuldig omdat je niet meteen de aandacht kon geven aan een client omdat je kind ziek is. En misschien voel je je wel schuldig omdat je een deadline op je werk gemist hebt.

Waarom voelen we ons schuldig?

Het is een uiting, een gevoel dat ons verdedigingsmechanisme in werking zet. Deze beschermingsconstructies hebben we opgebouwd vanaf onze geboorte. Ondanks de goede bedoelingen van onze opvoeders is deze bescherming onbewust geactiveerd door onze opvoeders en soms later in ons leven. Soms geven ouders om onbewust iets terug te krijgen zoals dat het kind luistert, gaat slapen, niet zeurt. Door ongenoegen te laten blijken als dat niet gebeurd of door te straffen, kan onbewust een gevoel van schuld ontstaan. Of geven ouders om hun tekortkomingen te maskeren en geven we onbewust een schuldgevoel door.

Ook door een bepaalde blik, een zinnetje dat ze ooit heeft gezegd of bepaald gedrag kunnen we het gevoel krijgen het niet goed genoeg te doen, er niet te mogen zijn. Meestal is dat helemaal niet bedoeld en gaat het ook nog eens onbewust. Toch kunnen we daarmee een deuk oplopen in onze eigenwaarde.

Het gekwetste eigenwaarde systeem

Schuld is één van de pijlers – naast angst – die als defensie optreedt voor ons gekwetste eigenwaarde systeem. 

Zo kunnen we ons schuldig voelen over iets dat gebeurd is en waar we niet adequaat op hebben gereageerd. Maar schuld kan zich ook veel subtieler uiten vanuit een gekwetst eigenwaarde systeem als kind.

Schuld is daarbij de drijfveer tot opoffering, tot pleasegedrag. Het is gebaseerd op een gevoel, op ons eigen innerlijke waardesysteem dat is gevormd in het verleden.

Diegene die zich vanuit een gekwetst eigenwaarde systeem schuldig voelt zal het de ander naar de zin proberen te maken. Door de wens van de ander steeds voorop te stellen, door de ander belangrijker te maken, door te doen of de ander beter is of kan, door je onderdanig op te stellen. Hierbij offert diegene zichzelf op en overschrijdt daarmee onbewust een grens. Je talenten worden niet voldoende zichtbaar door het onbewust opgetrokken gordijn van schuld.

Hoe zie je schuld terug in je gedrag?

Je schuldig voelen is een emotie. Nagenoeg allemaal herkennen we deze emotie en het gevoel wat het met zich meebrengt. Maar schuld kan zich ook heel subtiel uiten via je gedrag. Je weet dat het gedrag dat je laat zien niet vanuit je zelf wordt aangestuurd. Je doet je kleiner voor, je spreekt je niet uit, je uit je ergernis op een sarcastische manier.

Als schuld naar binnen gericht is heb je vaak de (onbewuste) overtuiging dat je weinig waarde hebt. Als schuld naar buiten gericht is dan uit het zich vaak in het (onbewust) op offeren om de schuld te voldoen. Het vergt de nodige zelfreflectie om deze twee basisreacties te herkennen.

De meest voorkomende verschijningsvormen van schuld zie je in de afbeelding. Bemoeizuchtig, schaamte, ondergeschikt, kwetsbaar, klagerig, spottend, cynisch, pleasen, afhankelijk, verlegen of onzeker. Welke herken jij?
Schuld kan zich ook fysiek tonen. Je bloed stroomt naar je huid waardoor het zich uit door rode vlekken in je nek, door blozen of door huidproblemen.

Hoe kan ik stoppen met handelen vanuit onbewuste schuld?

Door zelfreflectie kun je inzicht krijgen op welke gebieden je eigenwaarde systeem is gekwetst. Je kunt je afvragen of de bescherming middels het gedrag dat je laat zien nog nodig is of dat je er afscheid van kunt gaan nemen. Hierdoor vergroot je je eigenwaarde en ben je vanuit de kern bezig met persoonlijke ontwikkeling.

  • Welk gedrag van de verschijningsvormen van schuld laat ik zien?
  • Op welke momenten laat ik dit gedrag zien?

  • Waar komt dit gedrag vandaan?

  • Kan ik het terugleiden naar een gebeurtenis of situatie uit het verleden?

  • Wat levert dit gedrag mij op?

  • Wat levert het op als ik het gedrag niet meer zou laten zien?

  • Wat heb ik nodig om afscheid te kunnen nemen van dit gedrag?

  • Welk gedrag wil ik voor mijn ‘oude’ gedrag in de plaats?

Een voorbeeld

Lisa schaamt zich snel. Als ze wat moet zeggen in een vergadering krijgt ze vlekken in haar nek. Ze komt niet goed uit haar woorden en slikt een deel in van wat ze wilde vertellen. Uit haar zelf ventileert ze niet haar mening. Op het werk is ze niet in beeld als er doorgroeimogelijkheden beschikbaar komen.

De schaamte ontstaat wanneer mensen interesse tonen in haar of wanneer haar mening gevraagd wordt. Lisa is ervan overtuigd dat men niet goed genoeg vindt wat ze zegt. En ze weet zeker dat mensen achter haar rug over haar praten.

Vroeger waren normen en waarden erg belangrijk in het gezin. Moeder wilde dat Lisa zich altijd netjes gedroeg. Ze moest zuinig zijn op haar kleding en spullen. Als iets kapot ging kreeg ze straf.

Nu ervaart Lisa een gevoel van onmacht. Ze weet heel goed dat ze meer in haar mars heeft dan ze nu laat zien. Doordat ze zich schaamt voor haar rode vlekken en het feit dat ze niet goed uit haar woorden komt, voelt ze zich ondergeschikt en berust ze in haar situatie. Doordat ze haar mening niet uit te hoeft te spreken weet ze zeker dat ze zich goed gedraagt ten opzichte van haar collega’s, vrienden, buren en familie.

Als Lisa afscheid zou nemen van haar ‘oude’ gedrag dan zou ze zich veel vrijer voelen en durven te genieten. Dan kan ze haar mening geven zonder zich af te vragen of ze iets doms zegt.

Haar overtuiging dat haar mening stom is en er niet toe doet zou overschreven dienen te worden door de overtuiging dat haar mening waardevol is.

 

Hulp nodig? Loop jij vast in je persoonlijke ontwikkeling?

Kom eens kennismaken? 
 

Bron: Human Being Management, Ed. J. Baas, ISBN: 978-90-825290-0-5

Bel of app me op 06 39392494 of stuur een email aan Linda@lifecoachkrachtigenmild.nl om een gratis en vrijblijvende kennismaking te boeken.

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.